امام حسن (علیه السلام) و نماز

در مناقب ابن شهر آشوب و روضة الواعظین روایت شده است كه امام حسن ـ علیه السّلام‌ ـ هر گاه وضو می ساخت، بندهای بدنش می لرزید، و رنگ مباركش زرد می گشت سبب این حال را از آن حضرات پرسیدند فرمود: سزاوار است بر كسی كه می خواهد نزد ربّ العرش به بندگی بایستد آن كه رنگش زرد گردد و لرزه بر اندامش افتد. چون به مسجد می رفت وقتی كه نزد در می رسید سر را به سوی آسمان بلند می كرد، و می گفت:«الهی ضیفك ببابك یا محسن قد اتیك المسیء فتجاوز عن قبیح ما عندی بجمیل ما عندك یا كریم»، یعنی: ای خدای من، این مهمان تو است كه بدرگاه تو ایستاده، ای خداوند نیكوكار بنزد تو آمده بنده تبه كار، پس درگذر از كارهای زشت و ناستوده من، به نیكیهای خود ای كریم[1].

لباس نمازگزار در كلام امام مجتبی(علیه السّلام):

هر گاه امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ می خواست نماز بخواند، زیباترین لباس خود را می پوشیدند. شخصی پرسید ای فرزند رسول خدا!! چرا زیباترین لباس خود را در نماز می پوشی؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند:«انّ الله جمیلٌ یحبُ الجمال، فاتجمّل لِربّی، و هو یقول:«خذوا زینتكم عند كلّ مسجد» فاحبّ ن البس اجود ثیابی»، یعنی: خداوند زیبا است و زیبایی را دوست دارد، و به همین جهت من لباس زیبا برای راز و نیاز با پروردگارم می پوشم، كه او می فرماید: زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد برگیرید[2]. پس به همین علّت دوست دارم، كه زیباترین لباسم را«هنگام نماز» بپوشم[3].

پی نوشت‌ها:

[1] . منتهی الآمال/ ج 1/ باب چهارم/ فصل دوم/ ص 161.

[2] . سوره اعراف(7)/ 31.

[3] . تفسیر عیّاشی/ ج 2/ 14، طبق نقل از، بحارالانوار/ ج 83/ 175.

منبع:سایت اندیشه قم

جبرئیل بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد و گفت:« ای محمد، به پا خیز و برای نماز وضو بگیر.»
او که همراه خود از آسمان آبی آورده بود، شیوه ی وضو گرفتن را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این‌گونه آموزش داد:
ابتدا صورت و دست‌ها را از آرنج شست‌وشو می‌دهی، سپس جلو سر و سپس دو پا را مسح می‌کنی.

منابع

وسائل الشیعه، ج1، ص399، ح24

حکم پیامبر اکرم درباره تعداد رکعت های نماز

امام صادق علیه السلام فرمود:« خداوند نماز را بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به صورت دو رکعتی واجب کرد که مجموع آنها در شبانه‌روز ده رکعت می‌شد. پیامبر به هر نماز دو رکعتی، دو رکعت و به نماز مغرب، یک رکعت اضافه کرد. خداوند نیز این حکم را تأیید فرمود و از آن پس بر مسلمانان 17 رکعت نماز روزانه واجب شد.»

وسائل الشیعه، ج4، ص45 --- الکافی

نماز ظهر، اولین نماز پیامبر اکرم

امام باقر علیه السلام فرمود:« در هر شبانه روز بر مسلمانان پنج نماز واجب است (صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشاء)؛ و اولین نمازی که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم بر پا داشت، نماز ظهر بود..»

منبع

وسائل الشیعه، ج4، ص11

نماز حضرت محمد(ص) و امام علي(ع) چگونه بود؟

در ابتدا گفتني است بنا بر شواهد تاريخي حتمي كه در ادامه مطالب به آن اشاره مي شود، دست بسته نماز خواندن براساس سنت پيامبر(ص) نبوده و از زمان خليفه دوم شروع شده است.
و اما درباره روش عبادت، بايد دانست شخصيتي مانند پيامبر(ص) بهتر از ديگران مي دانسته كه چه روشي مناسب تر است. علاوه بر اينكه در اين گونه موارد مهم حتي خود پيامبر(ص) به تعليم الهي و از طريق جبرئيل امين روش وضو و نماز را فرا مي گرفته است و در حقيقت براي عبادت واقعي بايد از جهت شكل و محتوا تابع بود.
جهت توضيح بيشتر توجه شما را به مطالب زير جلب مي كنيم:
در رابطه با اختلاف شيعه و اهل سنت در مورد وضو، نماز و سجده بر مهر، توجهتان را به مطالب زير جلب مي نماييم:
در ابتدا ذكر يك مطلب به عنوان مقدمه و به صورت كلي لازم است : به اعتقاد شيعه اماميه , هيچ كس جز نبي اكرم (ص ) حق تشريع , تفسير و تبيين احكام الهي را ندارد. پيامبر اكرم (ص ) از طريق اتصال به منبع غيب , از احكام الهي مطلع مي شدند و مأمور به تبليغ اين احكام بودند. پس از پيامبر اسلام طبق نص و تصريح ايشان , ائمه (ع ) براي تبيين احكام الهي (و نه تشريع آن) منصوب شده اند. از جمله طبق حديث مورد اتفاق جميع فرق مسلمين : «اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي ما ان تمسكتم بها لن تضلوا ابدا ; دو شيء گرانبها ميان شما باقي مي گذارم : كتاب خدا و اهل بيتم , مادامي كه به اين دو چنگ بزنيد گمراه نخواهيد شد».
اگر ائمه (ع ) حكمي يا كيفيت عملي را بيان مي كنند, صرفا بيان حكم الهي و نحوه عمل و سيره رسول اكرم (ص ) است و از پيش خود چيزي را تشريع نمي كنند. منشأ پيدايش برخي تفاوت ها در كيفيت نماز و وضو، به دو عامل اساسي برمي گردد:
1- دور شدن از عصر حضور پيامبر اكرم (ص ) و پيدايش سؤالات جديد: با رحلت رسول اسلام , دوران دسترسي به كسي كه مبين حكم الهي بود به سر رسيد. با گذشت زمان و دور شدن از عصر نبي اكرم و پيدايش مسائل و سؤالات جديدي در زمينه هاي مختلف (از جمله در زمينه مسائل مربوط به نماز و وضو) اهل سنت - كه راه دسترسي به بيانگر حكم الهي را بسته مي ديدند - براي يافتن پاسخ سؤالات خود, با اجتهاد و سليقه خود به پاسخ آنها پرداختند.
اما از ديدگاه شيعه، ائمه معصومين , مفسر و بيانگر حكم الهي بعد از نبي اكرم و بنا به سفارش ايشان بودند. آنان تا حدود 250 سال پس از رحلت نبي اكرم , نيز دسترسي به مبين و مفسر احكام الهي داشتند و ائمه (ع ), آنچه را كه حكم الهي بود تبيين مي كردند; مثلا در مسائلي چون : آيا مي توان با كفش نماز خواند؟ آيا اگر بر روي زمين و محل سجده نمازگزار, چيزي غير از اجزاي زمين (مثل فرش ) فاصله شود, مي توان بر آن سجده كرد يا نه ؟ آيا خواندن سوره هايي كه سجده واجب دارد در قرائت نماز جايز است و..., در حالي كه اهل سنت در اين امور به فهم و رأي خود استناد كرده اند.
2- تغييرات و تشريعاتي كه از سوي خلفا, پس از رحلت رسول اكرم (ص ) صورت گرفت - مانند مسأله تكتف (دست بسته نماز خواندن ), عموما از زمان عمر خليفه دوم مرسوم شد. به عنوان نمونه وقتي اسيران فارس را نزد وي آوردند, آنان مقابل عمر دست بسته ايستادند. وي علت اين عمر را جويا شد, گفتند ما مقابل اميران و بزرگان خود به جهت احترام اين گونه مي ايستيم . عمر از اين نحوه اظهار ادب خوشش آمد و گفت خوب است ما هم در مقابل خداوند در نماز اين گونه بايستيم V}(مستند العروه الوثقي , آيت الله خويي , ج 4, ص 445 - جواهرالكلام , ج 11, ص 19).{V
در مسأله وضو آمده است كه وضوي همه ي مسلمانان تا خلافت عثمان صورت واحدي داشته و مانند وضوي كنوني شيعه بوده است . اين مسأله با آيه قرآن نيز تطبيق دارد كه مي فرمايد: «وامسحوا برؤوسكم و ارجلكم» V}(مائده , آيه 6){V
در اين آيه خداوند امر به مسح سر و پاها نموده است , در حالي كه اهل تسنن پاها را مي شويند, علت تغيير وضو اين بود كه عثمان در اواسط دوران خلافت خود نسبت به چگونگي وضوي پيامبر گرفتار ترديد شد, او سپس وضوي پيامبر را به شكلي كه اكنون در ميان اهل سنت مرسوم است اعلام نمود. اين قضيه مورد مخالفت بسياري از صحابه پيامبر واقع شد, لكن حكومت اموي بنا به اغراض سياسي در نقاط مختلف اسلامي شيوه عثمان را تبليغ كردند و شرايطي به وجود آوردند كه برخي از صحابه جرأت مخالفت با روش دستگاه حاكم را نداشت و در نتيجه اين گونه وضو گرفتن رواج يافت .
براي آگاهي بيشتر ر . ك : وضوء النبي من خلال ملابسات التشريع , علي الشهرستاني , نشر مشعر.
در باره استفاده از مهر بايد گفت:
اولاً: بنا بر روايات بسيارى - كه شيعه و سنى نقل نموده‏اند - پيامبر(ص) بر خاك سجده مى‏كردند و در تابستان كه بر اثر هواى عربستان خاك و ماسه‏هاى كف مسجد النبى(ص) بسيار گرم و سوزان مى‏شد، بر حصير سجده مى‏كردند.
ثانيا: عبادت توقيفى است و در اجزا و شرايط آن بايد براساس قول و فعل شارع عمل كرد؛ چنان كه خود پيامبر(ص) نيز فرموده‏اند: «صلّوا كما رأيتمونى اصلى؛ همانطور كه مى‏بينيد من نماز مى‏خوانم، شما نيز نماز بخوانيد». بنابراين از نظر فقهى بر غير آنچه كه پيامبر(ص) بر آن سجده كرده‏اند، سجده جايز نيست.
ثالثا: اساس سجده، بريدن از دنيا و متعلقات آن و خضوع و خشوع كامل در پيشگاه خدا است و در روايت است كه انسان به خوردنى‏ها و پوشيدنى‏هاى خود تعلق بسيار دارد. پس بر اين گونه امور سجده روا نيست و جبهه برخاك ساييدن بيشترين كرنش و تواضع و دورى جستن از تعيّنات و تعلقات را در پى دارد.
رابعا: مهر نزد شيعه موضوعيت ندارد؛ بلكه ملاك همان سجده بر خاك است و مهر وسيله‏اى است كه سجده بر خاك را در هر جا و هر مكان سهل و آسان مى‏سازد.
خامسا: عالمان برجسته و عارفان اهل سنت نيز سجده بر خاك را تأكيد كرده‏اند؛ هم‏چنان كه امام‏محمد غزالى در كتاب «احياءالعلوم» بر اين مسأله انگشت نهاده است. بنابراين مخالفت برخى از اهل سنت با اين مسأله، از روى ناآگاهى و تعصبات جاهلانه است و از نظر منابع فقهى و عالمان برجسته اهل سنت نيز سجده بر خاك افضل است و اگر اشكالى هست در اين است كه چرا برخلاف سنت پيامبر(ص) اهل سنت بر هر چيزى حتى فرش و... سجده مى‏كنند.
خلاصه کلام آن که شيعه با اعتقاد به ولايت و وصايت ائمه هدي(ع) معتقد است که احکام فقهي مربوط به هر بخشي از زندگي از جمله نماز و وضو با هدايت اهل بيت معصوم رسول گرامي(ع) همان است که تاکنون باقي مانده است، اين مطلب را منابع اهل سنت هم تأييد مي کند.
به عنوان مثال ، حذف «حي علي خير العمل» در اذان صبح، دست بستن در حال قيام و قرائت نماز و يا تحريم ازدواج موقت، از اموري که اهل سنت هم قبول دارند که برخلاف سنت رسول خدا(ص) در عصر خلافت خليفه دوم (عمر) و با سليقه او به وجود آمده است. از اين رو بايد گفت، اهل سنت به دليل پشت کردن به امامت امير مؤمنان و فرزندان معصومين(ع) دچار تحريفات جدي در امر عقيده و عمل اسلامي شده اند که در جاي خود براي اهل تحقيق روشن و آشکار است. در اين باره مطالعه کتاب 11 جلدي الغدير مرحوم علامه اميني و يا کتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف الدين که به فارسي هم برگردانده شده است (ترجمه محمد جعفر امامي) مفيد خواهد بود.
در پايان به اين مطلب اشاره مي کنيم که پيامبر اسلام مهر خاصي داشت و بر آن سجده مي کرد و آن را خمره مي ناميدند . اين مطلب را اهل سنت در کتابهاي معتبر خود آورده اند .(1)
-------------------
1- به مسند احمد ج 1 ص 303، 309 ،358 ، 369 مراجعه کنيد .

پیش فرض چگونگی نماز پیامبر بر مومن و منافق

فيض کاشاني (ره) در تفسير «صافي» گفته است : رسول خدا صلي اللّه عليه و آله و سلّم بسيار با حيا و کريم بود همچنانکه خداوند عزوجل گويد: فيستحيي منکم والله لا يستحيي من الحق. «پس پيغمبر از شما حيا مي کند؛ و خداوند از حق حيا نمي‏کند.» و ناپسند داشت که مردي از أصحاب اوست و اظهار ايمان مي‏کند؛ مفتضح و رسوا شود؛ فلهذا دعا بر عليه منافقين مي‏کرد و به طور توريه نشان مي‏داد که من دعا بر له آنها نموده‏ام. و اين معناي گفتار اوست که به عمر مي‏گويد: تو ما را نديدي که بر جنازه او نمازي بخوانيم؛ و يا بر قبر او وقوفي نمائيم! و همچنين معناي گفتار او در حديثي قمي: مرا مخير کرده‏اند: و من اختيار استغفار را نموده‏ام. و در کتاب «کافي» از حضرت صادق عليه‏السلام روايت مي‏کند که رسول خدا صلي اللّه عليه و آله و سلّم بر جماعتي در نماز ميت پنج تکبير مي‏گفتند؛ و بر جماعت ديگري چهار تکبير. چون بر جنازه‏اي چهار تکبير مي‏گفتند آن جنازه متهم بود يعني به نفاق. و نيز در کتاب «کافي» و «تفسير عياشي» از حضرت صادق عليه‏السلام روايت است که: چون رسول خدا صلي اللّه عليه و آله و سلّم بر جنازه‏اي نماز مي‏خواندند؛ تکبير مي‏گفتند؛ و پس از آن شهادتين را مي‏گفتند؛ و سپس تکبير مي‏گفتند و بر پيامبران درود و صلوات مي‏فرستادند؛ و پس از آن تکبير مي گفتند و براي مومنين دعا مي‏کردند؛ و سپس تکبير چهارم را مي‏گفتند و دعا براي اين ميت مي‏نمودند؛ و پس از آن تکبير مي‏گفتند و از نماز منصرف مي‏شدند. و چون خداوند او را از دعاي بر منافقين منع کرد؛ وقتي که مي‏خواستند بر منافقي نماز بخوانند، تکبير و تشهد مي‏گفتند؛ و پس از آن تکبير گفته و صلوات بر پيغمبران مي‏فرستادند؛ و سپس تکبير گفته و دعا براي مؤمنين مي‏نمودند؛ و پس از آن تکبير چهارم را گفته، و از نماز منصرف مي‏شدند و دعا براي ميت نمي‏نمودند.

نمونه هایی از حالت عرفانی پیامبر(ص) و ائمه(ع) در نماز

عطر خوب یاس - نور افشانی هنگام نماز

مجلات - ماهنامه موعود جوان - شماره - 17 -  نماز در سیره امامان معصوم علیهم السلام

مجلات -ماهنامه کوثر - شماره - 3-  ورع و پارسایی پبامبر و اهل بیت(ع) - امام سجاد(ع) فضایل-کتاب: زندگی علی بن الحسین(ع) صفحه -139 - دکتر سید جعفر شهیدی